Noordelijke AI-fabriek helpt Nederland om aan te haken in Europa

Als de voortekenen niet bedriegen is Groningen en daarmee Nederland binnenkort een heuse AI-fabriek rijker. In Noordelijke kringen wordt al druk voorgesorteerd op deze voorziening van nationale en Europese allure. Met zowel een omvangrijke, snelle datavoorziening als een gloednieuw AI-expertisecentrum kan de AI-fabriek een kansrijke innovatie voor het Noorden zijn. Samenwerking Noord is een van de trotse consortiumpartners van de projectaanvraag waarop binnenkort de uitslag binnenkomt. Is er witte rook in zicht? Het Noorden wacht in spanning af.  In de tweede week van oktober wordt de uitslag verwacht.   

Hoofdfoto: Bart Scheerder maakt zich sterk voor de AI-fabriek bij een event van Samenwerking Noord 

Foto: Willem Jonker neemt onze ledenraad mee in zijn toekomstvisie 

Willem Jonker, bestuursvoorzitter van AIC4NL, is een warm voorstander van de AI-fabriek voor het Noorden en is actief betrokken bij de ontwikkeling van de plannen. In het grote internationale geweld rond AI loopt Nederland een flink eind achter, zo constateert hij. Met de komst van de AI-fabriek lukt het ons weer om enigszins mee te komen in het Europese peloton. Volgens Jonker is het goed te beseffen dat de AI-fabriek meer is dan een supercomputer; het bijbehorende expertisecentrum is nog belangrijker. De experts die daar werken zorgen ervoor dat AI op een innovatieve manier optimaal ingezet kan worden in verschillende contexten.  

Onderweg naar de fabriek

”Uiteindelijk is de AI-fabriek mensenwerk”, aldus Jonker. Daarom is het belangrijk om talent in de regio te behouden en naar de regio te halen. “Hiermee versterk je het ecosysteem. Je doet dit ook door organisaties uit verschillende sectoren vanaf het begin actief te betrekken bij de ontwikkeling”.  

In het bijzonder noemt Jonker de gezondheidszorg, defensie en de landbouw, maar ook de uitvoeringsdiensten van de overheid en de kennisinstellingen zijn sterke troeven van het Noorden. De technologie en de expertise van de AI-fabriek zal ook door kleine bedrijven worden gebruikt. Zij hebben vaak niet de eigen faciliteiten hiervoor.  

Nooit meer tikken in de zorg

De zorg is bij uitstek een sector waarin AI welkome toepassingen kan brengen. Pleitbezorger Bart Scheerder, mede-oprichter van het Applied AI Accelerator Lab van het UMCG, licht graag toe welke kansen de AI-fabriek biedt. Personeelstekorten en een groeiende zorgvraag betekenen een steeds hogere werkdruk voor de collega’s, met ziekteverzuim en burn-out als gevolg. “De enorme berg aan administratie die zorgverleners dagelijks moeten afhandelen, kan wel 40 procent van hun werkdag in beslag nemen. Dat is het dubbele van de tijd die aan patiënten aan het bed wordt besteed”. Onder het moto #NooitMeerTikken houdt het UMCG zich daarom bezig met het overdragen van administratieve taken aan AI. “We verplaatsen het toetsenbord en de muis steeds meer naar de achtergrond. Als de arts en de patiënt samen in gesprek zijn, luisteren de sensoren en de technologie op de achtergrond mee”. Dit maakt de zorg persoonlijker en er gaat dan veel minder tijd in de verslaggeving zitten.  

AI in de zorg is nog lang niet waar het moet zijn, volgens Scheerder. De eisen aan medisch gecertificeerde modellen zijn hoog en ze zijn op dit moment nog beperkt beschikbaar. “Het is heel aantrekkelijk dat we met de AI-fabriek straks een krachtige faciliteit hebben om dat soort modellen ook echt zelf te ontwikkelen”. Ook volgens Scheerder zijn de expertise en de datafaciliteiten van groot belang.  Deze zullen met name kleine zorginstellingen helpen met hun tekort aan eigen voorzieningen, benoemt Scheerder.  Hij ziet ook nieuwe toepassingen voor generatieve AI-taalmodellen: enerzijds voor de geschreven, maar ook voor de gesproken taal. Deze kunnen sneller en meer patiënten verder helpen dan een mens dat ooit kan. “Dit biedt kansen voor preventie en voor besparing van geld”, zo stelt Scheerder.  

Verantwoordelijkheid

De komst van de AI-fabriek brengt ook verantwoordelijkheden met zich mee en zal gezamenlijke inspanning vragen, aldus Willem Jonker van AIC4NL. “Je krijgt die fantastische machine hier, maar als je er verder niets omheen organiseert en er niet voor zorgt dat de startups, de bedrijven en de overheidsinstellingen aansluiten, dan staat die fabriek hier straks in z’n eentje”.  Vanuit een brede bewustwording van de mogelijkheden en door actief samen te werken, is het volgens Jonker mogelijk om onze achterstanden in te halen. Door als consortiumpartners met een andere partijen in het Noorden en in breder verband op te trekken, veroveren we samen nieuw terrein voor Nederland en voor Europa. 

Consortiumpartners AI-fabriek

SURF is de coöperatieve netwerkorganisatie van Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen die samen ICT-voorzieningen ontwikkelen, inkopen en beheren om innovatie, samenwerking en kwaliteit in onderwijs en onderzoek te versterken. 

AIC4NL (AI Coalitie 4 NL) is het samengevoegde nationale publiek-private platform in Nederland dat zich inzet voor de verantwoorde ontwikkeling én toepassing van AI, door samenwerking tussen bedrijven, overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. 

 

TNO is de Nederlandse organisatie voor toegepast wetenschappelijk onderzoek. Ze ontwikkelen innovatieve oplossingen om welzijn, duurzaamheid, veiligheid én het verdienvermogen van de samenleving te versterken 

Samenwerking Noord is het grootste netwerk van publieke en private organisaties in Noord-Nederland dat ICT-kennis, diensten en arbeidsmarktkracht bundelt om innovaties, samenwerking en talentontwikkeling in de regio te versterken. Inmiddels zijn er 120 organisaties aangesloten bij de vereniging.  Samenwerking Noord is als een van sleutelspelers actief betrokken bij de ontwikkeling van de Niemeyer fabriek tot hotspot voor digitalisering. 

Financiering 

Het aardbevingscompensatieprogramma Nij Begun levert een substantiële bijdrage aan de gezamenlijke projectaanvraag voor de AI-fabriek. Een viertal ministeries legt een vergelijkbaar miljoenenbedrag op tafel: EZ, BZ, Defensie en OCW. Het overige deel wordt afgedekt door EuroHPC (European High Performance Computing Joint Undertaking), een gezamenlijk initiatief van de EU, lidstaten en private partners om in Europa krachtige supercomputers en AI-infrastructuur te ontwikkelen, te beheren en toegankelijk te maken. In een beperkt aantal Europese landen is inmiddels al een dergelijke AI-fabriek gevestigd.  

Samenwerking Noord is een van de projectpartners in de AI Hub Noord Nederland, gericht op ondernemers, kennisinstellingen, organisaties en overheden in de noordelijke regio die ook op nationaal en internationaal niveau samenwerken. Dit project is medegefinancierd door de Europese Unie.