Op vrijdag 10 oktober ging een golf van enthousiasme door Noord-Nederland toen bekend werk dat de AI-Fabriek daadwerkelijk naar het Groningen komt. Een fantastische ontwikkeling die grote kansen biedt aan het Noorden en ook aan Samenwerking Noord als dé Noordelijke consortiumpartner in dit project dat een looptijd van 5 jaar kent.  

Veel van onze leden staan al te trappelen om de mogelijkheden te verkennen, evenals diverse andere spelers in Noord-Nederland. Een trotse voorzitter Fred Hassert lichtte de rol van Samenwerking Noord toe tijdens de feestelijke startbijeenkomst in de Niemeyer fabriek, de gedroomde locatie voor het expertisecentrum dat de innovatieve kern vormt van de AI-Fabriek. “Onze groeiende club komt steeds beter in positie om AI en digitalisering samen met de andere partners in het Noorden verder te brengen”, aldus Hassert. Diverse bestuurders voerden het woord, onder wie EZ-minister Vincent Karremans en Roelien Kamminga, burgemeester van Groningen. 

Hoofdfoto: Voorzitter Fred Hassert licht de regierol van Samenwerking Noord toe tijdens de feestelijke presentatie in de Niemeyer fabriek (Foto: Julia Odenkirchen)

Wat is de AI-Fabriek? 

De Nederlandse AI-fabriek wordt een nationaal gehost, en op Europa gericht knooppunt voor high-performance AI-innovatie. Het zal geavanceerde rekenkracht, geavanceerd databeheer en een samenwerkingscentrum en netwerk van expertise samenbrengen om vooruitgang te boeken in kunstmatige intelligentie binnen de industrie, academische wereld en publieke sector. Door gebruik te maken van het EuroHPC-supercomputingecosysteem en verbinding te maken met gedistribueerde databronnen (inclusief de gemeenschappelijke Europese dataspaces), zal de Nederlandse AI-fabriek via grootschalige modeltraining de kloof overbruggen tussen doorbraken in AI-onderzoek en hun snelle, grootschalige toepassing in Nederland en daarbuiten.

De Nederlandse AI-fabriek zal worden verbonden met bestaande Nederlandse en Europese ecosystemen en fungeren als een one-stop-shop voor geavanceerde AI-oplossingen met wetenschappelijke, maatschappelijke en economische impact. De Nederlandse AI-fabriek zal zo het Nederlands AI-ecosysteem te versterken. Het beoogt wetenschappelijke, en maatschappelijke impact, kansen en bijdragen aan duurzame groei te creëren onder andere: 

• door het nastreven van onderzoek in nauwe publiek-private samenwerkingen;  
• het delen en overdragen van kennis door middel, onder andere door open publicaties voor een breder publiek, community-evenementen 
• activiteiten om mkb en startups meer te betrekken bij AI-innovatie.

De primaire doelgroepen waarop de Nederlandse AI-fabriek zich zal richten zijn ondernemers (mkb), overheden, onderzoeksinstellingen en onderwijsinstellingen. Realisatie van deze AI-fabriek in Nederland, en meer specifiek in Groningen is vanuit beleidsmatig belang cruciaal voor de Rijksoverheid en de betrokken regio’s.  

Wat is de rol van Samenwerking Noord? 

Samenwerking Noord zal vertegenwoordigd zijn in de stuurgroep van het project en in de Raad van Toezicht van de nieuw opgerichte Stichting Nederlandse AI-Fabriek, de gezamenlijke organisatie die verantwoordelijk is voor de AI-fabriek en het gebruik ervan.   

Samenwerking Noord krijgt twee belangrijke rollen en de bijbehorende middelen om de organisatie en het optimaal gebruik van de AI-fabriek voor Noord-Nederland mede vorm te geven.  

• Call definition and proposal evaluation : omvat activiteiten met betrekking tot het definiëren, organiseren, uitvoeren en monitoren van calls voor toegang tot de AI-faciliteit inclusief het evaluatieproces voor ingediende voorstellen. Samenwerking Noord coördineert activiteiten gericht op de organisatie, definitie en evaluatie van regionale calls, voor Noord-Nederlandse organisaties die de AI-Fabriek willen gebruiken. Drieëntwintig procent van de rekenkracht en een even groot deel van de inzet van het expertisecentrium zijn gereserveerd voor het Noorden, zoals is afgesproken met Nij Begun als medefinancier van het project.  Op het landelijk niveau is AIC4NL de consortiumpartner die deze rol speelt. 
• Usage mobilization : betreft activiteiten op het gebied van user engagement en feedback: landelijke en regionale outreach, organisatie van community evenementen, onboarding en het verzamelen van gebruikersfeedback en statistieken. Alle activiteiten zijn erop gericht om regionaal en landelijk gebruik van de AI-faciliteit te stimuleren.  Het gaat dan om activiteiten op het gebied van communicatie, event organisatie en business development. Samenwerking Noord draagt de verantwoordelijkheid voor regionale outreach en stimulering van het gebruik, via lokale netwerken. 

Samenwerking Noord gaat op korte termijn de organisatie opzetten om haar rol in het project te kunnen spelen, zodat alle Noordelijke partners bij ons terecht kunnen om optimaal gebruik te maken van de AI-Fabriek.  

Betrokken bestuurders verzameld in de AI-Fabriek (Foto: Julia Odenkirchen) 

Noordelijke IT-ecosysteem 

Het bestuur en het kernteam van Samenwerking Noord kijken ernaar uit om de samenwerking met de consortiumpartners en vele andere partijen zo goed mogelijk te kanaliseren. Voorzitter Fred Hassert: “De AI-fabriek betekent de start van een nieuwe, krachtige innovatiehub in Groningen, waar Samenwerking Noord de schouders onder zal zetten. Voor onze vereniging is het een grote blijk van waardering en vertrouwen dat we deze rol mogen vervullen”. 

Niemeyer wordt een hotspot voor IT en digitalisering in Noord-Nederland. Samenwerking Noord zal zich hier binnenkort al gaan vestigen in het deel van de fabriek dat bestemd is voor shared work spaces  waar de samenwerking concreet wordt opgepakt. Onze vereniging is echter actief in alle hoeken van het Noorden, met een groeiend aantal van inmiddels 120 aangesloten publieke en private organisaties in Friesland, Drenthe en Groningen, die samenwerken aan de digitaliseringsopgaven van vandaag en morgen. Samen met diverse IT-projecten en een reeks netwerkpartners willen we bouwen aan een steeds sterker, duurzaam ecosysteem. Vanuit dit ecosysteem zullen we de toekomstige gebruikers van de AI-Fabriek actief betrekken.  

Minister Vincent Karremans (EZ) over het belang van bijblijven in de internationale AI-ontwikkelingen

Roelien Kamminga, burgemeester van Groningen belicht de kansen die de AI-Fabriek biedt aan stad en regio.  

Keynote spreker Kees Verhoeven in het drukbezochte ochtendprogramma “Hoog tijd voor digitale soevereiniteit” 

Consortiumpartners AI-fabriek

SURF is de coöperatieve netwerkorganisatie van Nederlandse onderwijs- en onderzoeksinstellingen die samen ICT-voorzieningen ontwikkelen, inkopen en beheren om innovatie, samenwerking en kwaliteit in onderwijs en onderzoek te versterken. 

AIC4NL (AI Coalitie 4 NL) is het samengevoegde nationale publiek-private platform in Nederland dat zich inzet voor de verantwoorde ontwikkeling én toepassing van AI, door samenwerking tussen bedrijven, overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. 

TNO is de Nederlandse organisatie voor toegepast wetenschappelijk onderzoek. Ze ontwikkelen innovatieve oplossingen om welzijn, duurzaamheid, veiligheid én het verdienvermogen van de samenleving te versterken 

Samenwerking Noord is het grootste netwerk van publieke en private organisaties in Noord-Nederland dat ICT-kennis, diensten en arbeidsmarktkracht bundelt om innovaties, samenwerking en talentontwikkeling in de regio te versterken. Inmiddels zijn er 120 organisaties aangesloten bij de vereniging.  Samenwerking Noord is als een van sleutelspelers actief betrokken bij de ontwikkeling van de Niemeyer fabriek tot hotspot voor digitalisering. 

Financiering 

Het aardbevingscompensatieprogramma Nij Begun levert een substantiële bijdrage aan de gezamenlijke projectaanvraag voor de AI-fabriek. Een zestal ministeries legt een vergelijkbaar miljoenenbedrag op tafel: EZ, BZ, Defensie, OCW, VWS en LVVN. Het overige deel wordt afgedekt door EuroHPC (European High Performance Computing Joint Undertaking), een gezamenlijk initiatief van de EU, lidstaten en private partners om in Europa krachtige supercomputers en AI-infrastructuur te ontwikkelen, te beheren en toegankelijk te maken. In een beperkt aantal Europese landen is inmiddels al een dergelijke AI-fabriek gevestigd.